CHUYỆN MỘT NGƯỜI MẸ Nguyễn Diệu Anh Trinh |
||
Ngày
xưa cả xóm Thuận Thành B đều gọi bác là Bà Thiếu tá Thanh. Đó là cái tên
và chức vụ của Bác trai.
Sau tháng 3 năm 1975 từ Đà nẵng gia
đình Bác di tản vào miền nam, lênh đênh nhiều ngày trên biển, cập vào
Cam ranh rồi vào Sài Gòn.
Mất Sài Gòn, theo lệnh của nhà cầm
quyền mới bác trai phải đi tập trung cải tạo. Cứ tin rằng đi vài tuần
rồi về, ai ngờ vài tháng rồi... nhiều năm
Bác gái thu xếp đưa đàn con về lại ĐN.
Lúc này căn nhà đã bị trưng dụng làm trạm y tế, về sau là Nhà Hộ Sinh
Tam Thuận. Bác gái và đàn con
7 đứa được cho ở một căn phòng nhỏ phía sau, trước kia là nhà
kho.
Bà Thiếu Tá Thanh một thời lên xe
xuống ngựa; sau này trở thành một bà hàng Mắm. Sáng sáng bác lên xe xích
lô với những thùng mắm 20 lít chất đàng trước. Gian hàng Mắm đủ loại của
bác ở ngay Bến xe Vĩnh Trung, rất thuận tiện cho việc buôn bán. Chuyển
mắm từ thành phố biển Đà Nẵng đến các vùng lân cận, về nông thôn, lên
miền núi cao. Từ các hủ mắm, bác tảo tần nuôi đàn con ăn học và
người chồng đang tù cải tạo. Thuở đó nghe nói là nhà Bà Ngoại
nhưng thật ra đó chỉ là cách nói để che mắt thế gian.
Tôi là bạn thân của con gái đầu của
Bác, ngày trước thường ra vào nhà chơi; về sau thì vì cùng hoàn cảnh nên
thân thiết hơn. |
||
***
Sau 1975
cả nước đều đói khổ, nhất là các gia đình có người trụ cột trong
nhà bị đi tù cải tạo. Vợ con ở nhà liên tục bị trù dập, có nhiều nhà còn
của nổi của chìm nhưng do không biết cách làm ăn và nạn lý lịch khiến
bao gia đình lâm vào cảnh khốn cùng.
Gia đình Bác thì khác, với sự khôn ngoan lanh lẹ và những kinh nghiệm vì
cuộc đời đã trải qua cực khổ thời “Kháng chiến”. Bác gái đã một mình
chống chèo để tất cả các con được đến trường, ăn no mặc ấm; nhất là tất
cả đều tuyệt đối chấp hành sinh hoạt đoàn thể ở địa phương một cách xuất
sắc.
|
||
Bác trai, Ông Thiếu tá thuở nào thì hết tù
nam đến tù Bắc. Bác gái cứ đều đặn thăm nuôi. Khi phong trào vượt biển
lan tràn thì Bác gái cũng âm thầm lo cho các con mình ra đi. Tôi nhớ
khoảng 1979 chuyến đầu có 2 người trót lọt an toàn. Mấy tuần sau công an
địa phương đã phát hiện ra sự vắng mặt của vài thanh niên gương mẫu nên
gọi bác ra đồn làm khó dễ, tra khảo đủ điều để tìm ra manh mối chủ mưu.
Đây mới là dịp Bác thể hiện bản lĩnh của mình. Tại trụ sở công an
Phường, Bác gái đã đập đầu
la khóc thảm thiết; xỉu lên xỉu xuống không phải để kêu oan hay xin xỏ
mà là ... ăn vạ, bắt đền! Bà hỏi thẳng các ông lớn ông nhỏ có mặt ở đó:
“Tui một mình làm ăn, bán từng lon mắm nuôi con; con tui giao cho đoàn
thanh thiếu niên giáo dục, có Đoàn có Đảng... chừ con tui đi đâu mất
rồi. Các ông trả lời tui đi, con tui đứt ruột đẻ ra, chồng thì không có
ở nhà; đoàn thể dạy con tui kiểu chi???...”
Một màn gậy ông đập lưng ông hoàn hảo.
Không ai trả lời được. Bác gái được thả ra về, tiếp tục muối mắm bán
nuôi chồng rồi lại đưa 3 đứa con khác đi vượt biển thành công. Có thể
hiểu, đây là lý do khiến cái tên Bà Thiếu Tá Thanh trở nên lừng lẫy dù
bác gái chẳng cần hành quân hay ra trận gì. Một người lính chưa từng
trải qua các khoá huấn luyện quân sự nhưng đã “điều binh khiển tướng”
xuất sắc; bách chiến bách thắng!
Những năm tiếp theo, các thùng hàng từ
bên kia bờ đại dương được gởi về cho người thân trong
nước để bán đi nuôi cơm, nuôi thuốc. Có lần nhận được tiền đô do
các con đi làm thêm gởi về, Bác gái đã thẳng thừng từ chối không ký
nhận. Bác thật sự không muốn các con mình vì mưu sinh mà xao lãng chuyện
học hành. Sự cương quyết của Bác đã làm nên thành công cho
năm người con của bác. Những năm tháng tuy sống bơ vơ nơi xứ lạ
quê người nhưng anh em rất đoàn kết bảo bọc nhau. Tất cả không những
thành công mà đều thành thân. Một hoa Hồng cho người mẹ nơi quê nhà.
Tôi còn nhớ những câu chuyện vặt vảnh
khi tôi ghé nhà bác vào một ngày gần cuối năm. Nợ nần chồng chất, đi vay
đi mượn không ra; tôi lang thang ở bờ sông Hàn, ý tưởng muốn hủy diệt
cuộc đời để thoát khổ. Vậy mà không hiểu sao tôi lại vòng về ghé vào nhà
Bác. Nhằm lúc đứa bạn đã ra chợ trông hàng cho Má về nghĩ trưa. Tôi lúng
túng không biết nói gì nên khi bác rủ nằm xuống sàn nhà mát lạnh ngủ
trưa với bác tôi làm theo ngay. Hôm đó bác kể
rất nhiều chuyện. Những câu chuyện mà cái thời 1945 - 1954
bác cũng như má tôi đã từng trải qua. |
||
Thỉnh thoảng lại kèm những câu ca dao tục ngữ, nên mỗi câu chuyện như là
một bài học đạo lý. Tôi ra về, nhớ mãi những câu:
“Vai mang bị bạc kè kè; nói quấy nói quá chúng nghe rần rần ...
Giấy rách phải giữ lấy lề...
Ta đây nát giậu thì còn bờ tre
Phải như ai kia, nát giậu thì hò he đi ăn mày ....”
Một người phụ nữ đang thời xuân sắc như bác; chỉ mới 39 tuổi thôi, hai
vai là cả sự sống của đàn con và niềm tin của người chồng đang trong
vòng lao lý. Bác làm sao để giữ trọn câu thủy chung son sắc. Bác cười
cười giải thích cho tôi cái câu: “Thà ngủ dưới đất với mụ bán hương, hơn
nằm trên giường với mụ bán mắm”.
Có thể do ảnh hưởng những câu chuyện
bác kể mà sự tuyệt vọng trong tôi vơi đi. Ngẫm nghĩ đến hoàn cảnh của
bác, rồi của má mình.... Tôi ra về với chút thơ thới, tạm quên đi phút
giây yếu đuối của lòng mình.
Mặc dù lo cho các con thật hoàn hảo
nhưng trong lòng bác người chồng vẫn ở một vị trí đặc biệt. Mỗi khi cần
quyết định việc hệ trọng, bác đều hỏi ý kiến hoặc tìm cách báo cho bác
trai bằng cách nói bóng gió qua những câu chuyện gần xa. Người bạn đời
của bác dĩ nhiên thoáng nghe là hiểu ngay.
Năm 1984, bác trai từ trại tù cải tạo
được thả về. Từ đó bác gái không đi bán mắm bằng xích lô nữa mà hình ảnh
quen thuộc thường bắt gặp là bác trai chở bác gái trên chiếc xe đạp. Ông
bà Thiếu tá Thanh lại bên nhau. Lúc này Bác gái lâm vào chứng tiểu đường
rất nặng, bác sút cân, yếu đi nhiều nên công việc buôn bán cũng hạn chế.
Trong lòng tôi, qua những
câu chuyện bác kể và qua những gì tôi từng biết về gia đình thì
bác quả là một người phụ nữ can trường, chín chắn khôn ngoan đáng kính
phục. Bác là một người mẹ tuyệt vời của đàn con bảy đứa, năm trai hai
gái. Dĩ nhiên không thể là một bà mẹ hiền khi Bác thay chồng vừa làm mẹ
vừa làm cha. Tôi đã từng thấy bác cầm cây roi, la hét mấy đứa con lớn
nhỏ; cương quyết “thương cho roi cho vọt”. Bác yêu thương lo cho các con
từng ly từng tí nhưng rất nghiêm khắc. Đặc biệt các con trai của bác
luôn đứng vị trí số một.
Ngày hai bác và cậu con trai út đến Mỹ
năm 1990 - HO 3 thì các con bác đã có 3 người lập gia đình. Bác gái vẫn
mang chứng tiểu đường và nhiều biến chứng khác. Thời gian này bác trai
chăm chút săn sóc vợ bù lại những năm tù đày bác gái thân cò vừa nuôi
con vừa lặn lội thăm chồng.
Thương bác một đời hy sinh tất cả vì
gia nương, không những chồng con mà bác còn chu toàn trách nhiệm đối với
bà ngoại và các em của mình. Ngày xế bóng thì bác lại bịnh hoạn triền
miên nên bao nhiêu niềm vui đều hạn chế do sức khỏe không cho phép.
Những năm bác gái còn nửa tỉnh nửa mê, thỉnh thoảng tôi ghé thăm. Bác
cũng cười chuyện trò vui vẻ. Lúc nào gặp tôi bác cũng hỏi: Chớ ... con
bé đâu? Trong tâm trí mơ màng của Bác hình như bất cứ lúc nào gặp tôi là
Bác nghĩ đến đứa con gái nhỏ của tôi thuở nào.
Hai bác sống với vợ chồng cậu con trai
út, vui vẻ với con cháu trong những ngày giỗ Tết. Bên cạnh bác gái bao
giờ cũng có bác trai lăng xăng chăm chút. Có thể nói đây là một đại gia
đình hiếm hoi giữ được truyền thống đoàn kết, tất cả con cháu luôn gần
gũi thân thiết nhau qua các dịp họp mặt gia đình. Chắc chắn đó là niềm
tin là sức mạnh khiến hai bác sống vui lúc tuổi xế chiều.
Ai cũng tưởng Bác trai vững chải lo
toan mọi việc cho bác gái, chẳng ngờ một thời gian sau bác trai cũng
lãng, quên trước quên sau. Hai chiếc bóng bây giờ thần trí đã “gởi gió
cho mây ngàn bay”. Nhiều ngày, nhiều tháng qua mau.
Rồi, một ngày bác trai trở mệt, con
cháu về thăm đông đủ, bác trai ra đi mùa hè 2019. Bác gái tuy thần trí
không còn minh mẫn nhưng dường như có linh tính. Bác buồn rầu, thần sắc
rã rượi như cảm nhận được nỗi đau thiên thu của người vợ mất chồng.
Từ đó bác gái sống lặng lẽ như một chiếc
bóng. Hằng ngày tuy vẫn được chăm sóc rất chu đáo nhưng tuổi đã cao và
sức đã yếu. Cuộc đời chẳng còn động lực nào để bám víu, những gì cần
làm, nên làm, phải làm ... bác đã hoàn thành xuất sắc; và cũng đã được
đền đáp xứng đáng. Những ngày cuối đời của Bác cũng thật thảnh thơi nhẹ
nhàng.
Bác ngủ yên vào một buổi chiều đầu mùa
Xuân trong căn nhà của cậu con trai út. Hưởng thượng thọ 91 tuổi.
Từ nay mỗi ngày không còn bóng dáng
người mẹ nhỏ nhắn ngồi trên xe lăn, nụ cười vô hồn nhưng ánh mắt đầy
trìu mến. Từ nay không còn bóng mát cuộc đời để con cháu tìm về sau
những bất an của đời sống. Mất mẹ, một mất mát lớn lao không gì bù đắp
được.
Bác đã yên nghĩ, Bà Thiếu Tá Thanh;
một phụ nữ Việt Nam không lừng danh, không ghi tên vào sử sách nhưng Bác
là một phụ nữ hiếm hoi đã làm được những điều đơn giản một cách phi
thường.
Một người Mẹ vẹn toàn, một người vợ
thủy chung giỏi giang, một người chị tròn trách nhiệm và cũng là một
người con hiếu thảo. Bao nhiêu lời cầu chúc sẽ như là những đóa hoa trải
dài trên con đường đưa Bà Thiếu Tá Thanh đến miền Cực Lạc.
Ngưỡng mộ Bác. |
||
Nguyễn Diệu Anh Trinh |
||
Atlanta
27/2/21 |